Một làng gốm với lịch sử dài hơn 700 năm ở Bắc Ninh
Làng gốm Phù Lãng đã có lịch sử khoảng 700 năm và được biết đến như làng gốm nổi danh nhất của xứ Kinh Bắc. Các sản phẩm nơi đây đã vang danh khắp cả nước vì độ bền và những đường nét tinh xảo không đâu có được.
Làng gốm 700 năm tuổi tại Bắc Ninh
Xứ Quan họ không chỉ được biết đến với những làn điệu ngọt ngào, tha thiết mà còn sở hữu một làng nghề gốm độc đáo tại Phù Lãng (huyện Quế Võ). Làng gốm Phù Lãng nằm bên sông cầu với nhiều bến đò ngang để giao thương và chở khách. Địa danh Phù Lãng đã xuất hiện từ cuối thời nhà Trần và đầu nhà Lê. Tương truyền lúc đó ở Phù Lãng có 3 thôn là Trung thôn, Thượng thôn và Hạ thôn, đều được biết đến nhờ nghề chế tác gốm truyền thống. Làng nghề này cũng đã được công nhận là Di sản văn hóa cấp Quốc gia vào năm 2016.
Khách du lịch Bắc Ninh ghé thăm Phù Lãng sẽ dễ dàng bắt gặp được hình ảnh những sản phẩm gốm đủ hình dạng, kích thước và màu sắc được xếp dọc theo đường làng, ngõ xóm. Bên cạnh những vật dụng thường thấy như vại, chum nước… thì gốm Phù Lãng còn có những sản phẩm khác để trang trí nội – ngoại thất, cổng nhà… Nét đặc trưng của gốm Phù Lãng chính là nước men mang sắc nâu, nâu đen, vàng nâu, vàng nhạt mà theo nhận xét của những người sành sỏi trong nghề thì đó là men da lươn.
Lịch sử của làng gốm Phù Lãng
Sách Kinh Bắc-Hà Bắc chép lại, ông tổ của làng gốm Phù Lãng chính là Lưu Phong Tú. Tương truyền khi ông được triều đình cử sang Trung Quốc đi sứ thì học được nghề làm gốm, sau khi trở về Lưu Phong Tú đã truyền lại những gì mình biết cho người trong nước. Cư dân đôi sông Lục Đầu được truyền nghề đầu tiên, sau đó mới đến vùng Vạn Kiếp (Hải Dương) và đến đầu thời nhà Trần (TK13) thì được truyền sang đất Phù Lãng Trung.
Nghề gốm Phù Lãng được hình thành và phát triển vào khoảng TK14 thời nhà Trần. Nếu có dịp ghé Bảo tàng Lịch sử Việt Nam bạn sẽ được chiêm ngưỡng một số sản phẩm của làng nghề đang được trưng bày với niên đại khoảng từ TK17 – TK19, đó là những sản phẩm gốm men nâu cùng nhiều sắc độ màu da lươn, nâu vàng…
Những loại hình sản phẩm gốm chính tại làng gốm Phù Lãng
Sản phẩm gốm Phù Lãng tập trung chính vào 3 loại hình sau:
- Đồ dùng cho tín ngưỡng: lư hương, đỉnh, đài thờ…
- Đồ gốm gia dụng: chum, bình vôi, lọ, vại…
- Đồ gốm trang trí: ấm hình thú, bình gốm…
Men da lươn là nét đặc trưng riêng biệt nhất của gốm Phù Lãng, ngoài ra còn có phương pháp đắp nổi theo kiểu chạm bong (hay chạm kép) với màu men tự nhiên, bền lạ. Dáng gốm nơi đây được yêu thích bởi nét thô mộc mà mạnh mẽ, chứa đựng những ngôn ngữ nguyên sơ của đất và lửa, mang đậm chất nghệ thuật tạo hình.