Nhà rơm - Những ngôi nhà của tương lai

 Nhà lợp mái rơm, mái rạ là một “đặc sản” kiến trúc của vùng quê, không chỉ một thời phổ biến ở Việt Nam mà hiện nay có ở  nhiều vùng nông thôn trên thế giới. Mái rơm/ rạ vẫn được sử dụng như một lối kiến trúc cổ điển đầy lãng mạn xeen lẫn những ngôi nhà cao tầng.

 Nhà lợp mái rơm mái rạ là một ĐẶC SẢN

 Sau một vụ mùa thu hoạch, rơm rạ đầy ngập cả đường làng, những người nông dân cần cù, hay lam hay làm đã nghĩ ra đủ hình thức tận dụng, biến những thứ tưởng như là phế thải trở thành những món đồ thủ công đẹp mắt. Trong đó, đáng kể nhất là kiến trúc nhà mái lợp rơm rạ, cho tới nay vẫn còn thịnh hành ở nhiều miền quê phương Tây và tạo nên nét duyên dáng đặc trưng cho kiến trúc ở vùng nông thôn.

 Người ta vẫn xây nhà mái ngói, mái bằng bình thường, nhưng trên tầng mái thứ nhất hay còn gọi là mái trong đó là một khung mái thứ hai bao trùm ra ngoài được lợp bằng rơm rạ. Khi mưa xuống, nước sẽ trôi đi rất nhanh. Mùa hè, nó còn có tác dụng chống nắng, chống nóng. Trọng lượng nhẹ của lớp mái ngoài này cùng tính năng bảo vệ của nó giúp nâng cao tuổi thọ công trình và biến những ngôi nhà giản dị trở thành một tác phẩm kiến trúc mềm mại, duyên dáng, đầy tính thẩm mỹ. Chẳng thế mà công việc của những người thợ chuyên lợp mái rơm mái rạ được xếp vào nhóm “craft” – nghề thủ công tại nhiều nước phương Tây bởi tính chất công việc yêu cầu độ khéo léo từ bàn tay người thợ.

 Ngày nay, bạn vẫn có thể tìm thấy những ngôi nhà mái gianh ở vùng nông thôn các nước Châu Âu, Châu Á, trong đó nước Anh được biết tới là xứ sở của những mái nhà gianh đẹp mắt nhất. Những ưu thế của mái rơm mái rạ đã được khẳng định qua thời gian, nó vừa hữu dụng, vừa giàu thẩm mỹ và giá thành lại rất rẻ, độ bền rất cao.

 Ở những nước phát triển, khi xu hướng kiến trúc hiện đại đã trở nên quá phổ biến, những trang viên ở vùng nông thôn bắt đầu quay lại với lối kiến trúc hoài cổ và tạo nên một vẻ đẹp hài hòa với tổng thể không gian xung quanh. Đồng thời, kỹ thuật tạo hình cho mái gianh đã đạt tới mức có thể biến mỗi mái nhà thành một tác phẩm nghệ thuật đẹp mắt và không phải mái nhà nào cũng giống nhau, điều đó làm nên sự đa dạng sinh động cho mỗi công trình.

 Những ngôi nhà rơm ở Việt Nam

 Nhà lợp mái bổi thực chất là được lợp từ cây cói, những cây cói đẹp được lựa chọn làm đồ thủ công mỹ nghệ, còn những cây cói xấu hay ngắn được tận dụng lợp mái nhà..

 Những căn nhà này cũng thường được xây dựng theo lối kiến trúc đặc trưng Bắc Bộ gồm 5 gian.  3 gian giữa thường được gia chủ dùng làm phòng khách, ở giữa kê bàn 2 bên còn lại kê giường, tủ. Hai trái thường được xây "lồi" ra bên ngoài, đây được xem như là phần kín của ngôi nhà để gia chủ dùng làm phòng ngủ hay cất giữ những thứ quan trọng trong gia đình.

 Theo chủ những ngôi nhà cho biết, chi phí để lợp một mái nhà bằng bổi thường cao gấp hai lần so với ngói hay tôn. Thông thường cứ khoảng 30 năm mới phải sửa chữa, chi phí để lợp một ngôi nhà bằng bổi 5 gian thường hết khoảng 40 triệu đồng.

 Cũng giống như nhà lợp bằng ngói, nhà lợp mái bổi mái cũng được thiết kế kiên cố với hệ thống cột, kèo, rui mè bằng gỗ và tre luồng, có điểm khác biệt là các bức ngăn được làm hoàn toàn bằng gỗ 

 Các gian nhà được phân chia bằng các "vì", 3 gian giữa thông nhau, nơi giáp ranh giữa 3 gian chính và 2 trái được ngăn cách bởi bức tường gỗ. Nhà mái cói cũng được xây dựng không khác gì nhà mái ngói, mái cũng được thiết kế kiên cố với hệ thống cột, kèo, rui mè bằng gỗ và tre luồng.

 Nhiều hộ gia đình ở Kim Sơn hiện vẫn còn dùng nhà mái cói vách đắp đất kiểu "nhà tranh vách đất". Đất đắp vách là loại đất sét có độ bền cao nên có thể sử dụng nhiều năm mà không bị hư hại. Đắp vách đất hiện giờ rất ít hộ dùng cho nhà lớn mà chủ yếu là các bức tường của công trình phụ như bếp hay nơi chăn nuôi gia súc gia cầm

 Mái nhà bằng rơm để kinh doanh, tại sao không?

 Giữa khu đô thị ồn ào và các tòa nhà cao tầng như những chiếc hộp khổng lồ, tìm cách làm mái nhà bằng rơm để gây ấn tượng mạnh sẽ rất thú vị. Nếu quán của bạn được thiết kế phù hợp hoặc dịch vụ bạn cung cấp có giá trị truyền thống (các món ăn dân tộc, ẩm thực vùng miền) thì làm mái nhà bằng rơm là ý tưởng tuyệt vời.

 Giả sử bạn có ý định mở một quán ăn với các món truyền thống Nam Bộ, việc làm một mái lá đậm chất dân dã sẽ là điểm cuốn hút ánh nhìn của nhiều thực khách lẫn các du khách thập phương. Không chỉ có quán ăn, mái nhà bằng rơm hay cỏ tranh tự nhiên/nhân tạo đều thích hợp cho việc làm những chòi nghỉ ở hồ bơi, các khu ăn uống giải trí cạnh biển, các sân tập tennis hoặc những vòm nghỉ trong khuôn viên khu vui chơi giải trí.

 Thực ra bạn nên giao công việc này cho một đơn vị thi công có kinh nghiệm trong việc làm các mái rơm. Hãy chọn các đơn vị đã từng thực hiện các dự án có mái rơm vì không phải đơn vị nào cũng nhận thi công phong cách này. Thử tìm trên mạng internet và đến văn phòng nơi tư vấn của họ để tìm hiểu. Yêu cầu công ty cho bạn một bảng báo giá để bạn có thể ước lượng chi phí. Mặc dù cách làm mái nhà bằng rơm tương đối dễ hơn thi công một số vật liệu khác nhưng bạn cũng đừng nên tự ý làm mà thiếu kién thức về nó.
 Bạn hãy hỏi đơn vị tư vấn rằng vật liệu rơm sẽ do họ cung cấp hay bạn tự mua. Nếu là tự mua, bạn nên kiểm tra xem rơm có bị mốc hay bị côn trùng phá hoại hay không. Rơm được xử lý tốt sẽ không gặp phải vấn đề này. Tốt hơn hết, bạn có thể mua rơm nhựa nhân tạo thì sẽ không sợ các vấn đề trên. Ngoài ra rơm nhựa cũng rất bền, thời gian có thể đến 50 năm và không dễ bắt cháy (đối với loại chống cháy).

 Cách lợp mái nhà rơm nhân tạo

 Cách làm mái nhà bằng rơm cũng không quá khó nhưng yêu cầu độ tỉ mỉ. Mái rơm thường được làm 2 lớp với những thanh tre hoặc sắt. Các lớp chồng lên nhau có độ dày 20cm. Tùy theo thiết kế, bạn có thể làm mái rơm hình dấu “^”, dài với độ dốc cao. Hoặc bạn có thể chọn loại nhà rơm lợp theo hình tròn như một chiếc nấm.Nhiều chủ quán không lợp mái rơm cho toàn bộ không gian của họ mà chỉ lợp mặt tiền hoặc một số phụ cảnh bên trong quán cho đẹp mắt, tuy bên trong vẫn mang nét hiện đại. Lựa chọn này cũng khá thú vị nhưng có thể không đơn giản trong thi công (vì không đồng nhất).  Ngoài việc lợp mái rơm, bạn có thể sử dụng các tiểu cảnh bằng rơm cũng rất bắt mắt, những đôi quan gánh, bó rơm khô…là vật trang trí dễ thương cho quán của bạn.