Chắn học đại cương "Hướng dẫn chơi chắn, luật đánh chắn toàn tập"

Nào các Chắn thủ, chúng ta cùng Chắn Nhà lầu tìm hiểu về bộ môn Chắn học cơ bản, Chắn học đại cương "Hướng dẫn chơi chắn, luật đánh chắn toàn tập" để có thể hiểu sơ qua về trò chơi dân gian này nhé! 

Sơ lược về chắn học

 Bộ bài chắn: Chắn cạ là trò chơi từ Tổ tôm mà ra. Do vậy, bộ bài chắn căn bản dựa trên bộ bài Tổ tôm. Từ 120 quân bài Tổ tôm chắn thủ ta bỏ đi hàng nhất (nhất văn, nhất vạn, nhất sách), quân thang thang và quân Lão.

Các quân bài trong bộ bài chơi chắn

 Hàng yêu:  (Chi Chi) x 4 quân.

 Hàng nhị:   (nhị vạn, nhị sách, nhị văn) x 4 quân.

 Hàng tam:  (tam vạn, tam sách, tam văn) x 4 quân.

 Hàng tứ:    (tứ vạn, tứ sách, tứ văn) x 4 quân.

 Hàng ngũ: (ngũ vạn, ngũ sách, ngũ văn) x 4 quân.

 Hàng lục:   (lục vạn, lục sách, lục văn) x 4 quân.

 Hàng thất: (thất vạn, thất sách,thất văn) x 4 quân.

 Hàng bát:  (bát vạn, bát sách,bát văn) x 4 quân.

 Hàng cửu: (cửu vạn, cửu sách, cửu văn) x 4 quân.

 Trên các quân bài có phần chữ và phần hình ảnh. Phần chữ gồm 1 chữ thể hiện hàng ở phía bên phải,1 chữ thể hiện chất ở phía bên trái. Phần hình ảnh thể hiện các nhân vật, sự vật trong dân gian cho ta thấy như có một xã hội thu nhỏ trong đó.

 Để phân biệt các quân bài trong bộ chắn ngoài việc nhìn nhận bằng hình tượng mặt quân còn phân biệt dựa theo chữ ở đầu mỗi quân bài.

 Chữ ở bên phải thể hiện các hàng:

Hàng trong chắn (từ nhị đến cửu cộng thêm Quân Chi chi)

 Chữ phía bên trái thể hiện các chất:

3 chất gồm Vạn, Văn và Sách

 Để tiện cho những bạn không biết chữ Trung Quốc, những chắn thủ chơi chắn thường truyền nhau câu khẩu quyết “Vạn vuông, Văn chéo, Sách loằng ngoằng”  để phân biệt cho dễ.

Luật chơi chắn đời thực và một số định nghĩa chơi chắn

 Mục đích chơi chắn cuối cùng là để tròn bài rồi ù là thắng. Tròn bài tức là bài gồm toàn các "bộ". "Bộ" trong trò chơi chắn là chắn hoặc cạ.

 Chắn thủ thắng cuộc khi có bài ù và không vi phạm luật. Sau khi ù, chắn thủ chơi phải xướng các cước có trên bài của mình để tính điểm. Điểm sẽ được tính trên cở sở những cước chắn thủ xướng chứ không theo cước trên bài có.

 Khi xướng ù không đủ cước, chắn thủ chỉ được ăn điểm theo những gì mình xướng. Nếu xướng thừa hoặc sai sẽ bị đền theo cước xướng.

 Số chắn thủ chơi và chia bài: Số lượng chắn thủ chơi tối đa là 4 chắn thủ, tối thiểu là 2 chắn thủ. Để bắt đầu, 1 hoặc 2 chắn thủ ngẫu nhiên sẽ chia bộ bài thành 5 phần. Mỗi phần có 19 quân, bớt lại 5 quân để bắt cái. Bắt cái đầu tiên bằng cách gộp 5 quân bài lẻ này vào 1 phần bài bất kỳ để làm nọc.

 Sau đó rút 1 quân từ nọc lật vào 1 phần bài bất kỳ trong 4 phần còn lại. Cái được tính theo vòng chắn thủ bốc từ phải sang trái theo thứ tự 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9.

 Chắn thủ được cái sẽ lấy phần bài vừa bốc cái rồi theo thứ tự các nhà sẽ lấy bài theo vòng như lúc bắt cái. Kể từ ván bài thứ 2 thì chắn thủ ù ván bài trước sẽ bắt cái và 2 nhà 2 bên sẽ chia bài. Trường hợp sau ván bài hòa thì chắn thủ bắt cái sẽ là chắn thủ tay dưới của nhà bắt cái ván trước.

 Khi đánh, mỗi nhà sẽ cầm trên tay 19 quân bài. Riêng nhà có cái 20 quân và sẽ là chắn thủ đánh 1 quân đầu tiên. Các nhà tiếp theo sẽ ăn hoặc bốc tùy theo bài mình nhưng luôn duy trì bài của mình đủ 19 quân cho đến lúc ù.

 Một số kết hợp trong chắn cạ: Các nhà sẽ xếp bài thành các tổ hợp khác nhau như chắn, cạ, ba đầu để cho dễ ăn, đánh bài và xướng cước.

 Chắn: Là 1 tổ hợp gồm 2 quân bài giống hệt nhau cả về hàng và chất. Ví dụ: Chắn nhị vạn

Cạ: Là 1 tổ hợp của 2 quân bài giống nhau về hàng nhưng khác về chất. Ví dụ: Cạ Tứ văn tứ sách

Ba đầu: Là 1 tổ hợp của 3 quân bài cùng hàng nhưng khác chất. Ví dụ: 3 đầu lục: Lục văn, lục vạn và lục sách.

Quân què (lẻ): Là quân bài thừa ra của chắn hoặc không ghép được với bất cứ quân nào để thành cạ.

có: 2 chắn (chắn ngũ vạn, chắn lục vạn); 1 cạ (cạ thất vạn, thất văn) ; 4 ba đầu (ba đầu nhị, ba đầu tam, ba đầu lục, ba đầu cửu) và có 2 con què (ngũ văn bát sách).

 Ăn và bốc nọc

 Chắn thủ chơi sẽ dùng các kỹ thuật đánh bài, ăn bài, bốc nọc, chíu… sao cho tròn bài chỉ còn 1 quân lẻ (hoặc ba đầu) để chờ ù.

 Ăn: Khi ăn thì chỉ được ăn quân mình vừa bốc hoặc quân chắn thủ cửa trước đánh ra hoặc quân chắn thủ cửa trước bốc nhưng không ăn (chắn thủ đó dưới) hoặc ăn quân bài chắn thủ khác trả cửa khi mình bị chíu quân mở bài từ nọc. Khi đó, bộ chắn hoặc cạ mình vừa ăn sẽ ở dưới chiếu bên tay trái chắn thủ theo nguyên tắc xếp: Quân bài trên bài mình hạ xuống đặt lên trên quân vừa ăn.
 Đánh: Sau khi ăn thì chọn 1 quân bài trên bài mình và đánh xuống chiếu. Quân bài đó sẽ bên tay phải chắn thủ.
 Bốc nọc: Nếu không ăn hoặc chíu quân bài ở cửa trước đánh thì phải bốc 1 quân từ nọc. Sau khi bốc thì có thể ăn quân mình vừa bốc.
 Dưới: Sau khi bốc, nếu không ăn quân bài đó thì hô "Dưới". Tức là nhường quyền ăn cho chắn thủ sau mình.
 Chíu: Là cách ăn đặc biệt: Bài trên tay chắn thủ có 3 quân bài giống hệt nhau. Khi 1 trong các chắn thủ khác trong bàn đánh ra hoặc bốc được quân bài dưới chiếu giống hệt 3 cây trên bài trên tay chắn thủ thì hô “chíu” để ăn.

 + Khi chíu thì có thể chíu bất kỳ quân nào ở tất cả các cửa chắn thủ khác. Theo nguyên tắc: Họ bốc ra 1 quân mà mình chíu được thì họ phải nhường quyền cho mình chíu trước. Rồi nếu mình không chíu thì họ mới được ăn.

 + Chíu cây tại cửa nhà mình thì mình sẽ đánh.

 + Chíu cây tại cửa nhà khác thì mình sẽ trả cửa.

 Trả Cửa: Là hành động trả lại quân bài tại cửa nhà khác mình vừa Chíu.

 Thế nào là Chờ Ù? Ù? Khi nào là chờ ù rộng, chờ ù Bạch thủ?

 - Chờ Ù: Là bộ bài trên tay và bài ăn dưới chiếu có đủ từ 5 chắn trở lên, toàn cạ và còn lại 1 què hoặc 1 ba đầu.

 + Chờ ù rộng: Là bài có 5 chắn 3 cạ què 3 đầu chờ ù hoặc 6 chắn trở lên, toàn cạ, què 1 quân chờ ù.

 + Chờ ù bạch thủ: Bài có 5 chắn 4 cạ què 1 quân (không phải 3 đầu).

 - Ù: Khi đang chờ ù (1 quân hoặc 3 đầu), Nọc bốc lên bài cùng hàng với quân chờ ù hoặc Cửa khác Đánh ra 1 quân đang chờ mình được Chíu Ù.

 Lưu ý:

 Thứ tự ưu tiên khi có nhiều chắn thủ cùng ù: Quân ù mở trước => quân ù mở sau, rồi đến Cửa Chì => Cửa khác theo vị trí cửa xuất hiện quân được tính ù (ngược chiều kim đồng hồ).
 Trong đánh chắn khác với đánh phỏm là chắn thủ chơi chỉ được ù quân bốc ra từ nọc không được ù cây “cửa trên” đánh ra trừ trường hợp “chíu ù” (Các khái niệm về cửa trên và chíu ù sẽ được nói rõ hơn ở bên dưới).
 Xướng: Khi Ù mình phải đọc tên các Cước mình có. Việc đọc này gọi là Xướng. Điều này rất quan trọng đối với chắn thủ mới học cách đánh chắn.
  Nếu xướng thừa cước, sai cước mình không có thì sẽ bị đền làng.
 Nếu xướng thiếu (các cước ko bắt buộc hô) thì chỉ được tính điểm tương ứng với những cước mình đã xướng.
 Nếu xướng thiếu các cước bắt buộc hô mà bài mình có sẽ bị đền làng.Cước bắt buộc hô nếu có: Bạch Thủ, Bạch Thủ Chi, Chíu Ù, Ù Bòn, Thiên Ù.

 Một số thuật ngữ khác trong game chắn

 Cửa chì: Là cửa của mình được ưu tiên ăn cũng là nơi để đánh ra. Cửa chì cũng là cửa được ưu tiên ù và cũng được tính thứ tự từ trái qua phải.
 Cửa trên (trước): Là cửa bên tay trái của chắn thủ.
 Cửa dưới (sau): Là cửa bên tay phải của chắn thủ.
 Bài nọc: Gồm 23 quân dùng để mở ra khi đến lượt mở.

 Lưu ý: Quân bài cuối cùng của nọc sẽ không được mở.

 Trên đây mình đã giới thiệu sơ lược về  bộ bài chắn và cách chơi đời thực. Để có thể tìm hiểu kỹ hơn về luật đánh chắn, chơi chắn như thế nào trong game Online Chắn Nhà lầu, mời bạn tìm hiểu thông tin ở bài viết “Cước sắc và cách xướng cước Chắn, cước Sắc và cách tính điểm trong Chắn Nhà Lầu” nhé!